Badania własne (FGI i IDI) przeprowadzone z kobietami w wieku 20-34 lat w Kielcach, Olsztynie, Siedlcach i Warszawie oraz analiza danych statystycznych dotyczących oświaty.
Badania zawierają unikalną genderową analizę szkolnictwa zawodowego i rynku pracy pokazując liczne bariery dla kobiet w dostępie do zawodów.
Edukację zawodową (technika lub zasadnicze szkoły zawodowe) wybrała ponad połowa młodzieży (54%): 32 % gimnazjalistów – szkoły zasadnicze a 68% technika (2013/2014). Wybory dziewcząt i chłopców znacznie różnią się od siebie. 66% chłopców wybiera naukę zawodu, a 56,5% dziewcząt licea ogólnokształcące. W kontekście poszukiwanych na rynku pracy zawodów przyjęty model edukacji, zwłaszcza wybór przez dziewczęta nauki w liceum, po którym część dziewczyn nie kontynuuje dalszej edukacji trzeba uznać za problematyczny. Kończąc bowiem szkołę ogólnokształcącą dziewczyna ma znacznie mniejsze szanse na znalezienie pracy (aktywność zawodowa prawie o 8 punktów procentowych niższa) niż po szkole zawodowej.
Największa segregacja zawodowa występuje w szkolnictwie zasadniczym. Nie tylko jest ono zdominowane przez chłopców (72%) ale występuje też wyraźny podział płci na poszczególnych kierunkach kształcenia np. na architekturze i budownictwie jest zaledwie 0,4% dziewcząt. Główną barierą w podejmowaniu przez dziewczęta kształcenia w „męskich” zawodach jest lęk przed utratą kobiecości i konsekwencjami tego faktu. Powszechne jest też przekonanie, że kobiecie z męskim fachem nie jest łatwo znaleźć pracę w zawodzie, co potwierdziły w wywiadach kobiety mające wykształcenie techniczne.
Na rynku pracy sytuacja kobiet z wykształceniem zasadniczym jest znacznie trudniejsza niż mężczyzn z tym poziomem wykształcenia. Ciężej kobietom znaleźć pracę w wyuczonym zawodzie z pensją pozwalającą się utrzymać. Bez porównania więcej ofert pracy jest w zawodach wykonywanych przez mężczyzn i są one lepiej płatne. Gorsza sytuacja kobiet wynika również z faktu, iż są one postrzegane przez pryzmat macierzyństwa – jako matki małych dzieci, potencjalne matki – i ich zatrudnienie uważane jest za ryzykowne.
Kolejne czynniki określające sytuację kobiet na rynku pracy i wpływające na ich niskie poczucie własnej wartości jest stereotypowy wizerunek kobiet z wykształceniem zasadniczym zawodowym, jako mało ambitnych, z biednych domów i które nie chcą się uczyć. Ten krzywdzący stereotyp dotyczy w większym stopniu kobiet niż mężczyzn, których zawody cieszą się większym prestiżem społecznym.
Należy więc przeprowadzić szereg kampanii społecznych na rzecz zmiany w społeczeństwie tradycyjnego przekonania o odpowiednich dla kobiet i mężczyzn zawodów co ułatwiłoby dziewczętom podejmowanie kształcenia w męskich zawodach.
Więcej na ten temat znajdziesz w raporcie Szkolnictwo zawodowe i rynek pracy dla kobiet z wykształceniem zasadniczym zawodowym (2015)